In de late middeleeuwen was de "zwarte dood" zoals de pest genoemd werd, de meest gevreesde ziekte die een mens kon krijgen. Inmiddels weten we dat de pest een knaagdier-ziekte was, die door de rattenvlo op de mens werd overgebracht. De middeleeuwse stad echter met haar wirwar van vuile straatjes en steegjes, stinkend water en open riolen was een rijke broedplaats van ratten en ander ongedierte. Geen wonder dat de strijd tegen het ongedierte weinig succes kende, met als gevolg, dat de ziekte bij tijd en wijle massaal toesloeg. Sommige inwoners dachten door sober te leven aan de ziekte te kunnen ontsnappen, andere door kruiden of welriekende specerijen te gebruiken en weer andere vluchtten de stad uit: besmette familieleden bleven eenzaam en tot sterven gedoemd achter. Een besmet huis werd gemerkt met een bussel stro. Flagellanten trokken rond en deden boete, want zo dacht men, de pest was een straf van God. Zij sloegen zich met een gesel (flagellum = gesel) en wierpen zich als een kruis op de grond. Dokters durfden niet meer te komen; plunderingen waren aan de orde van de dag. Het aantal doden steeg schrikbarend: als naamlozen werden zij buiten de stad begraven. Bisschop of boef, arm of rijk, de pest "kende" geen onderscheids des persoons.