Rangschikking
10e prijs
Tekst paradegids
Gedicht: Ontginning (1964)
Dichter: Wim van Heugten
In Zuidoost-Brabant is de ontginning van de Peel een bekend fenomeen. Tal van plaatsen zijn ontstaan door het afgraven van de woeste grond, waarna nieuwe dorpen werden gesticht. Bekende namen zoals Odiliapeel, De Rips, Helenaveen, Someren-Heide, Mariahout en Elsendorp zijn prachtige voorbeelden van deze transformatie.
Het gedicht ‘Ontginning’ van de uit Deurne afkomstige dichter Wim van Heugten beschrijft op poëtische wijze dit boeiende proces.
De jonge boer, aan ’t stuur, kijkt zingend om.
Er azen kauwen in de diepe voren.
Een nieuw begin, ver van de oude kom
met school en winkels! Waar staat nu de toren?
Juryrapport
Overdracht van het onderwerp:
De wagen zet direct de juiste toon voor de Brabantsedag en het thema Dichterbij Brabant. De ontberingen die de mensen in de ontginningsgebieden moesten ondergaan en de pioniersgeest zijn voelbaar. De loopgroep met de klompen vol modder en veen zijn een treffende verwijzing naar het harde bestaan. De wagen is duidelijk qua thematiek; de graafmachine staat centraal terwijl het dorpsschooltje een mooie verwijzing is naar de ontwikkeling van de kinderen. Echter tonen de schepjes op de zijkant van de banken dat het werken in de Peel hun voorland is. Het gedicht is theatraal verbeeld. De wagen spreekt tot de verbeelding maar laat tegelijkertijd weinig aan de verbeelding over.
Theatrale en muzikale kwaliteit:
De cadans van de spreekkoren ’hier moet je zijn’ en de spectaculaire geluiden nemen de toeschouwers direct mee in het verhaal over ontginnen en wonen. De grote groep spelers voor, op en om de wagen, jong en oud, spelen vol overtuiging. De kraanmachinist en de aardappel schillende vrouw zijn geloofwaardig.
De kostuums zijn door de oranje accenten een verrassende mix van verwijzing naar de geschiedenis en naar de hedendaagse wereld van ontginners.
Het begin oogt wel wat rommelig. De linies van de loopgroepen en de choreografie hadden strakker gemogen. Een leuke voorstelling van ontginning naar wonen.
Artistiek-technische uitvoering:
Een graafmachine met aan weerszijden de ploegen aan het begin van de wagen maakt nieuwsgierig en is een overtuigend beeld. Het grote draaiende graafwiel, de rook en de kerktoren zorgen voor beweging. Van ontginning naar opbouw van het dorp zijn deels chronologisch en volgordelijk in de voorstelling verbeeld, soms lopen de werkzaamheden door elkaar. Lessenaars in het zand, de kerktoren pal naast een schoorsteen, het dorp vestigt zich in de machine. Zou het zo zijn gegaan of volgde wonen na het ontginnen? Het pionieren wordt zo sterk overgedragen op het publiek.
De ervaring van de wagenbouwers komt in opbouw en patina goed tot uiting. De zeggingskracht kan groeien door meer aandacht voor detaillering in de afwerking. De piepschuim textuur was zichtbaar en de kleuren geven iets te veel speelgoedeffect aan het wiel. Is er een alternatief voor de moderne brillen die afleiden? De kerktoren was subtiel maar te weinig zichtbaar aanwezig.
Al met al een sprekend ensemble met inzet van alle visuele, theatrale, muzikale middelen om de boodschap over te brengen.