1/10
Rangschikking
11e prijs
Tekst paradegids
Het nieuwe Koninkrijk der Verenigde Nederlanden was begin negentiende eeuw, kort na de Franse bezetting, sterk verarmd en met name in de steden leefde men in erbarmelijke omstandigheden. De sociaal bewogen generaal Johannes van den Bosch zag het met lede ogen aan en bedacht een ambitieus plan om deze armoede te bestrijden. Hij stichtte landbouwkoloniën, in eerste instantie in Drenthe, maar vrij snel daarna ook in Brabant, bij Wortel (1822) waar arme gezinnen uit de steden ('paupers') een gemeubileerde boerderij met land en vee, kleding, ambachtsopleidingen en scholing voor hun kinderen werd aangeboden. Daarnaast bestond er een uitgebreid winkelaanbod, waren er gratis gezondheidszorg en volledige godsdienstvrijheid. Op naar het paradijs dus, op naar een beter leven!
Helaas mislukte het utopische plan: Veel kolonisten hadden geen ervaring met landbouw waardoor oogsten mislukten, anderen wilden gewoon niet werken en moesten daarom worden 'heropgevoed'. Zij werden, samen met opgepakte landlopers, gedwongen te werk gesteld in de inmiddels opgerichte onvrije kolonie in het nabije Merksplas (1825). Door het uitblijven van economisch succes én door grote sterfte onder de kolonisten werd een aantal jaar daarna besloten om de vrije kolonie te sluiten. De onvrije kolonie heeft nog tot diep in de twintigste eeuw bestaan als gesloten inrichting voor opgepakte landlopers.
Juryrapport
Overdracht van het onderwerp:
De koloniën van weldadigheid als begin van de Europese verzorgingsstaat: daar is wel wat op af te dingen. Deze wagen maakt dat schitterend duidelijk met de onbetaalde slavenarbeid aan de tandwielen onder en de verheffingsarbeid (en de mislukkingen) in de taferelen daarboven. Rust, educatie, verdieping, zorg en voorspoed worden afgewisseld met tegenslagen als misoogsten en dood. Dat geheel wordt letterlijk in beweging gehouden door de onvrijen, met noeste gedwongen arbeid. Geen gemakkelijk verhaal om te communiceren (wat beweegt mensen letterlijk en figuurlijk), maar overtuigend gedaan.
Theatrale en muzikale kwaliteit:
Een aansprekend geacteerde aankondiging leidt naar ingenieus draaiende taferelen over de mooie kanten van de koloniën van weldadigheid en de keerzijden daarvan. Respect voor het idee om handmatig mechanisch aangedreven zaken daadwerkelijk transparant weer te geven. Alle bewegingen zijn traag en dat is in dit geval een compliment. De muziek is ook traag en het gedraai van de raderen werkt hypnotiserend. Er wordt mooi gezongen en de bewegingen hebben een danskarakter. Het liedje van Frank Boeyen als soundtrack werkt goed. Al met al misschien een ietsje te veel drama.
Artistiek-technische uitvoering:
De twee dimensies (voorspoed-tegenslag en ontwikkeling-dwang) zijn helder in beeld gebracht door rotatie bovenin en de tegenstelling tussen boven- en onderwereld. Het is een prachtige zichtbare constructie waarmee in een slim ontwerp de verschillende werelden en hun relatie zichtbaar zijn. Op kleine oppervlakten wordt in goed uitgewerkte stukjes delen van het verhaal verteld. Het geheel is technisch goed uitgewerkt met veel aandacht voor afwerking. Jammer dat de het molenwiel zo nep oogt, extra gewicht hierin had wonderen gedaan. De huisjes zijn wat voorspelbaar in hun vorm en de beveiligingskabels leiden wel wat af.
Parade video's:
