1/59
Rangschikking
16e prijs
Tekst paradegids
Geïnspireerd door Bruegels De Strijd tussen Vasten en Vastenavond laat Het Zij Zo zien dat Vastenavond nog even probeert te ontsnappen aan de greep van Vasten.
Voorop de moderne mens, vooral druk met zichzelf, die één keer per jaar wordt verleid door de narren van Vastenavond om uit de band te springen. Gelijksoortige narren zijn te zien op de wagen, aangevoerd door Vastenavond op de grootste ton, opgejaagd door Vasten op een eenvoudige strijdkar. De strijd raast door een Bruegeliaans tafereel en lijkt de stad in tweeën te scheuren. Het opleggen van de Vastenperiode door de kerk wakkerde de Vastenavondtraditie (wellicht onbedoeld) juist aan.
De innerlijke tweestrijd tussen het serieuze en het aangename gaat in de huidige tijd over het ontsnappen aan het drukke bestaan, waarin we altijd 'aan' staan en zelden echt kunnen ontspannen. Carnaval wordt zo ontmaskerd als het feest van de ontsnapping en ontspanning.
Juryrapport
Het onderwerp doet denken aan het meesterwerk van Pieter Bruegel de Oude: De strijd tussen Vasten en Vastenavond. Dat gaat over de tegenstellingen tussen het feest en de sobere vastentijd.
Dat schilderij biedt voldoende mogelijkheden om het verhaal stevig weg te zetten. Ruimtelijk ook, want het tafereel op het schilderij speelt zich af op een plein.
Hier is ervoor gekozen om een gelijkend verhaal op en rond de wagen te vertellen.
Daarbij wringt het op een aantal plekken. Enkele vertellingen strijden om belangrijkheid, ze verdringen elkaar, er zijn geen heldere keuzes gemaakt.
Om te beginnen is daar het verhaal van de in zichzelf gekeerde moderne mensen, met hun iPads, smartphones en laptops. De ‘grijze muizen’ vormen een realistisch en bijzonder - zelfs gedurfd - beeld in zo’n historische parade, maar dat is goed verteerbaar. Ze worden duidelijk verleid door de vrolijke narren die de boodschap overbrengen dat er meer is in het leven dan werken. Die spiegel wordt ze voorgehouden. Maar deze moderne mensen gaan niet erg overtuigend mee in het spel van ontsnapping en ontspanning waardoor de geloofwaardigheid beperkt blijft en het publiek zich moeilijk kan verbinden met het verhaal. Je mist daarmee de kans op een sterke opening van de voorstelling.
Wat daarop volgt is niet erg helder. Waarom huizen? Ze zijn goed uitgewerkt, de geschilderde panelen zijn heerlijk, maar het geheel is erg voorspelbaar. Voorop staan biertonnen in kleuren die we niet snel tegenkomen, ze bewegen minimaal. De wagen is sober en de opbouw is kort en daardoor minder spannend. Vragen worden gesteld bij het gele zeil boven op de wagen. Moet dat de suggestie van bier voorstellen? Het is niet duidelijk en doet afbreuk.
De keuze van de kleding van de carnavalsvierders kan beter, met name in de afstemming om voor meer eenheid en authenticiteit te zorgen. Ook de muziek vraagt om extra aandacht. Met name de overgangen mogen strakker uitgewerkt worden. De strijdkar die het carnavaleske moet opjagen, valt weg achter de huizen. De nonnen op de wagen stralen niet uit dat zij het vasten opleggen en ook de uitbundigheid beneden mag krachtiger worden overgebracht. Het geheel is ingetogen, sober en mist daarmee kracht om de kijker mee te nemen in een verhaal. Het is niet overtuigend genoeg om het publiek te raken. Ondanks de leuke, humoristische details in het spel.
Het verhaal wordt afgebeeld als een soort achtervolging, maar dat is niet de strijd tussen Vasten en Vastenavond. En we herkennen in een achtervolging ook niet de titel van de wagen: Feest van Ontsnapping en ontspanning. Ontsnappen is in dit onderwerp eerder een verleiding om het feest te vieren; de narren die sarren, het stiekem snoepen. Ontsnappen uit de greep waarin je wordt gehouden.
Een ander element in deze bonte en niet eenduidige presentatie is het tafereel aan de achterkant. Dat kan de jury het meest bekoren. Het is leuk om naar te kijken. Alle spelers zitten er goed in hun rol. De brave kinderen doen het erg goed. Het opsparen van snoep in een vastentrommel, het spelen met de foeperpot en het lichten van de snoepdoos op halfvasten, ze vormen een bijna op zichzelf staand onderwerp. Dat de verleiding niet kan worden weerstaan, is herkenbaar.